That’s the way I like it… Το Τεστάτσιο (Testacchio) είναι ένα από τα όχι ιδιαίτερα (ακόμη τουλάχιστον) τουριστικά προάστια της Ρώμης. Μια κατά βάση εργατική συνοικία όπου τα παλιά τα χρόνια φιλοξενούνταν τα σφαγεία της πόλης (ας πούμε ένας αντίστοιχος Ταύρος της Ρώμης). Με τη συμπαθή τάξη των χασάπηδων να πληρώνεται σε είδος από τα περισσεύματα του ζώου, ήταν φυσικό να αναπτυχθεί στα μέρη αυτά μια λαϊκή ...σπλαχνική κουζίνα, βασισμένη σε εντόσθια, κεφάλια και ουρές, όσα δηλαδή η τότε ανώτερος τάξη θεωρούσε αηδιαστικά (σήμερα βέβαια η ίδια τάξη τρέχει να τα χρυσοπληρώσει για να νιώσει «αυθεντικές» λαϊκές συγκινήσεις). Μια τέτοια αναζήτηση μας έφερε σε μια τρατορία, λίγες συνοικίες παραδίπλα, υπό τον μύθο της παρουσίας του Παζολίνι, μπροστά σε τούτο το πιάτο, το οποίο απολαμβάνω ηδονικά υπό το αποδοκιμαστικό, ελαφρώς έντρομο βλέμμα της συντροφιάς μου, με την ονομασία «rigatoni con la pajata», ζυμαρικό δηλαδή με έντερα από αρνί γάλακτος και ντομάτα (η καλή εκδοχή θεωρείται μάλιστα εκείνη όπου το έντερο περιέχει το ...μισο-πηγμένο γάλα του άμοιρου αρνιού). (...) (απώλεια χορτοφάγων αναγνωστών, λόγω λιποθυμίας) (...) Αηδία; Στη γαστρονομία είναι πάντως κοινός τόπος η λιχουδιά του ενός να αποτελεί την αηδία του άλλου (οι Αμερικανοί αποστρέφονται το αρνί το οποίο στα μέρη μας θεωρείται ο βασιλεύς του κρέατος, Εβραίοι και Μουσουλμάνοι σε μια ...σπάνια σύμπνοια αποστρέφονται το χοιρινό, οι ινδουιστές ομνύουν μπροστά σε μια ζωντανή αγελάδα, ουχί όμως σε μια καλοψημένη μοσχαρίσια μπρι(τ)ζόλα). H γαστρονομία αποτελεί πραγματικά πεδίο λαμπρό για αναλογίες με τις άλλες τέχνες (η τροφή τούτης της στήλης άλλωστε), ίσως γιατί αναδεικνύει και απογυμνώνει τον τρόπο που διαμορφώνονται οι εκάστοτε προτιμήσεις, προτιμήσεις οι οποίες είναι μεν υποκειμενικές, στηρίζονται δε σε άκρως αντικειμενικά κριτήρια. Δεν είναι η ώρα να καταπιαστούμε με το πολυπλόκαμο και ...κακοποιημένο αυτό ζήτημα, την παγίδα δηλαδή της διαβόητης «...κολοκυθόπιτας», ας κρατήσουμε επί του παρόντος ότι ασφαλώς και υπάρχει αντικειμενικότητα στην τέχνη και ασφαλώς δεν είναι όλα σχετικά (μια ανοησία την οποία ποτέ δεν εκστόμισε ο θείος Αλβέρτος, τον οποίον κάποιοι επικαλούνται ελαφρά τη καρδία και το ...πνεύμα). Το λεπτό και καθοριστικό σημείο είναι η σαφήνεια και η διαύγεια των αντικειμενικών κριτηρίων, των εργαλείων δηλαδή που θα επιλέξει (υποκειμενικά!) ο κριτικός. Ο τρόπος που θα ορίσει το σύστημα αναφοράς του, για το θέσουμε πιο ...επιστημονικά. Και εδώ πλέον δικαιούμαστε να μνημονεύσουμε τον θείο! Φαινομενικά σε μια κριτική τα πράγματα είναι απλά. Όλα ξεκινούν (και φευ, συχνά σταματούν) στο διαβόητο γούστο (και η ίδια η λέξη έχει ...εντερική συγγένεια και γευστική ετυμολογία: γεύση-γούστο-gut-έντερο). Αν κάτι δεν «σ’ αρέσει», αν δεν αντέχεις τη μυρωδιά από τα έντερα, αν οι βρυχηθμοί ενός μαυρομεταλλικού τραγουδιστή σου ορτσώνουν τις τρίχες, αν η ίντυ αυτάρεσκη μονοτονία σε απωθεί, ακόμη και τα πιο ...αριστοτέλεια λογικά θεμελιωμένα επιχειρήματα δεν θα καταφέρουν να σε πείσουν να αλλάξεις άποψη. Μήπως όμως κάπου εδώ ελλοχεύει το φαινόμενο που θα ονομάτιζα ως αυτοδικαίωση του προσωπικού γούστου; Ή όπως λένε οι Γερμανοί παραστατικά «Was der Bauer nicht kennt, frisst er nicht» (δηλαδή, ότι δεν γνωρίζει ο χωριάτης δεν το τρώει). Με άμεση συνέπεια την ανακύκλωση του οικείου, του γνώριμου, ένας αυτοαναφορικός φαύλος κύκλος του τύπου: «μου αρέσει είναι καλό, είναι καλό επειδή μου αρέσει»; Για να έρθουμε και στο δικά μας χωράφια, (τυχαίο παράδειγμα λόγω επικαιρότητας), πως να αξιολογήσεις την Zola Jesus (ή τους προσφάτως ενσκύψαντες συμπαθείς Esben and the Witch), χωρίς να σκεφτείς ότι πρόκειται για νόθα (και στην περίπτωση της Zola παράφωνα) παραπροϊόντα ενός παλιού αγαπημένου αρχέτυπου; Κάθε κριτική είναι εξ ορισμού (και αναπόφευκτα) επισφαλής. Στηρίζεται σε προδιαμορφωμένες απόψεις, ιδέες, γνώσεις, εμπάθειες, αναμνήσεις και βιώματα, ένα βάρος από το οποίο δεν είναι διόλου εύκολο να απαλλαγείς. Τι συμβαίνει όμως όταν βρεθείς αντιμέτωπος με κάτι το οποίο συγκρούεται ριζικά με το προδιαμορφωμένο σου γούστο; Όταν εκτεθείς στο άγνωστο; Θα κρίνεις ...ξαπλώνοντας το έργο στην κλίνη του Προκρούστη; (θυμηθείτε και το χαρακτηριστικό παράδειγμα του κλασικού έλληνα ταξιδιώτη που δοκιμάζει μόνο και μόνο για να δικαιώσει την Ελλάδα και τον εθνικό ...γύρο). To νόμισμα όμως έχει και άλλη όψη. «Don’t criticize what you don’t understand» είχε πει ο Dylan όταν έκανε την περιβόητη ηλεκτρική στροφή του, και αυτό ισχύει και από την αρνητική αλλά και από τη θετική πλευρά. Έχω κάνει καινούργιο συκώτι διαβάζοντας κριτικές αποφάνσεις-επιδείξεις ανοιχτών οριζόντων, όπου είναι φανερό ότι ο κριτικός έχει τουριστική σχέση με το είδος. Θα μου πείτε, εμπιστεύεσαι τους ειδικούς; Στη μουσική και την ιατρική πάντως, ανεπιφύλακτα ναι... Επιστρέφω προς το παρόν στην …εντερομακαρονάδα μου, αφήνοντας όμως ανοιχτά πολλά ερωτήματα. Και ρουφώντας το al dente μακαρόνι μου, μπορώ να ομολογήσω απενοχοποιημένα ότι πραγματικά ...γουστάρω. Θα επανέλθουμε... Αντώνης Ξαγάς

These icons link to social bookmarking sites where readers can share and discover new web pages.
  • Digg
  • Sphinn
  • del.icio.us
  • Facebook
  • Mixx
  • Google
  • Furl
  • Reddit
  • Spurl
  • StumbleUpon
  • Technorati