Έτσι λεγόταν η σειρά άρθρων που δημοσίευσε το 1881στη Γαλλία ο Πωλ Λαφάργκ, ενεργός σοσιαλιστής της εποχής και γαμπρός του Καρλ Μαρξ, ο οποίος αυτοκτόνησε μαζί με τη σύζυγό του Λάουρα το 1911. Τα κείμενα αυτά, που έκαναν μεγάλη αίσθηση και χαιρετίστηκαν ως ‘η πιο οξεία και εύθυμη κριτική του καπιταλιστικού συστήματος’, στηλιτεύουν την εμμονή τής τότε εργατικής τάξης να διεκδικεί περισσότερες ώρες δουλειάς, αντί να εκμεταλλευτεί την εμφάνιση των μηχανών στο προσκήνιο της βιομηχανικής παραγωγής και να απελευθερωθεί από τη σκληρή εργασία.

Το ‘πάθος για δουλειά’, μια διανοητική διαστροφή κατά τον Λαφάργκ, που επιβλήθηκε από την καπιταλιστική παραγωγή και τη ‘συνάδελφο’ αστική ηθική, και υποβιβάζει την ίδια την ανθρώπινη φύση, σήμερα έχει γίνει και πάλι απόλυτα επίκαιρο. Αυτή τη φορά όμως δεν συναντάται στην παραδοσιακή εργατική τάξη, αλλά στο σύγχρονο προλεταριάτο των πτυχιούχων κυνηγών της καριέρας. Επιχρυσωμένη εύκολα με το glamorous καρότο της οικονομικής και κοινωνικής επικράτησης, η δουλειά έπαυσε να αποτελεί το μέσο, αλλά έγινε η ίδια αυτοσκοπός για τον σύγχρονο υπάλληλο - ‘στέλεχος’ της ιδιωτικής οικονομίας.

Πόσο εύκολα καταργήθηκε η έννοια της υπερωρίας, για το νέο εργατικό δυναμικό της κοινωνίας των άυλων υπηρεσιών, με το απλό παραμύθι της ‘άνω του μέσου όρου’ θέσεως στην εταιρία! Με μισθούς λίγο πάνω του μετρίου, οι νέοι δουλεύουν αδιαμαρτύρητα από το πρωί μέχρι αργά το βράδυ, και το παράδοξο, παινεύονται κιόλας γι’ αυτό. Γιατί η ποσότητα της εργασίας είναι πλέον συνώνυμο της προσωπικής αξίας και επιτυχίας. Όσο πιο πολύ δουλεύεις, τόσο περισσότερο ικανός και περιζήτητος θεωρείσαι. Έτσι, η επαγγελματική ζωή τείνει να απορροφήσει και την κοινωνική ζωή του εργαζόμενου, αφού σε αυτήν θεωρεί ότι μπορεί πλέον να βρει όλα όσα χρειάζεται. Πόσο επιτυχημένο το κόλπο, για την επιχείρηση, να μην θέλει καν ο εργαζόμενος να γυρίσει στο σπίτι του!

Γι’ αυτό και όλοι σήμερα, ‘υψηλόβαθμα στελέχη’, αλλά και ελεύθεροι επαγγελματίες στον στίβο του ανταγωνισμού, γκρινιάζουν υπερήφανα για την απίστευτη δουλειά που δεν τους αφήνει να ανασάνουν, για τις άπειρες ώρες που περνούν σκυμένοι πάνω στα χαρτιά τους, για τα άγρια μεσάνυχτα που άφησαν το γραφείο τους. Ασχέτως βέβαια αν τον μισό από το χρόνο τους τον πέρασαν σερφάροντας στον υπολογιστή τους ή αν το lunch break κράτησε για πολλές ώρες. Γιατί αυτό που έχει πραγματικά σημασία δεν είναι τόσο η απασχόληση καθεαυτή, αλλά η εντύπωση του πολυάσχολου.

Γι’ αυτό και κοιτούν καχύποπτα όποιον δεν υποτάσσεται στους νόμους της υπερεργασίας, πραγματικής ή και προσποιητής, αλλά προσπαθεί να διασώσει τον απαραίτητο ελεύθερο χρόνο, τη μόνη διέξοδο για μια ζωή προσωπική και ποιοτική. Γιατί, σύμφωνα με τα νέα κριτήρια που έξυπνα επιβλήθηκαν από τους ‘καρπωτές της υπερεργασίας’ εργοδότες, η προσωπική ζωή είναι περιττή έννοια, αφού τα πάντα σήμερα τα προσφέρει ο σοφά σχεδιασμένος χώρος εργασίας: Χρήματα, φίλους, διασκέδαση, όραμα.

Στον ίδιο τους τον λάκκο έχουν όμως πέσει και τα λεγόμενα ‘αφεντικά’, οι επιχειρηματίες που ασθμαίνουν στην υπηρεσία του πανταχού παρόντος και τα πάντα πληρούντος κεφαλαίου: μπορεί τα οικονομικά τους κίνητρα να είναι αυξημένα, βρίσκονται όμως και αυτοί κάτω από τον high ζυγό της ασταμάτητης δουλειάς, ή μάλλον μπίζνας στην δική τους περίπτωση.

Το θέμα όμως είναι, όταν έρθει η ώρα της προσωπικής κρίσεως, και η επίπλαστη λάμψη της επαγγελματικής κούρσας σβήσει, αφήνοντας πίσω το πραγματικό της, σκοτεινό και αμείλικτο πρόσωπο, να μην είναι πολύ αργά. Γιατί με τα νέα εξαντλητικά ωράρια στους χώρους εργασίας, οι ημέρες, οι μήνες και τα χρόνια περνούν επικίνδυνα γρήγορα. Κι επικίνδυνα επιπόλαια.

Ας δώσουμε λοιπόν όλοι μας μια ευκαιρία στο ‘δικαίωμα στην τεμπελιά’, στο ‘δικαίωμα στον εαυτό μας’ για την ακρίβεια. Και ας μην ξεχνάμε ότι, κατά περίεργο, αλλά όχι και ανεξήγητο τρόπο, όσο πιο πολύ δουλεύουμε, τόσο περισσότερο τα έξοδά μας υπερσκελίζουν τα έσοδα!

Ροζίτα Σπινάσα