Την εβδομάδα που μας πέρασε ήταν η ευρωπαϊκή ημέρα κατά του αυτοκινήτου στην πόλη, με συμβολική δωρεάν χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς για μια ημέρα. «Αυτά για τις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, τις πολιτισμένες, πού να αφήσει ο Έλληνας το ι.χ.!» έσπευσαν να κατακεραυνώσουν τα άλλα δύο μεγάλα μ.μ., αυτά της ενημέρωσης. Κι όταν πάλι, πριν λίγες ημέρες, αναφέρθηκε το μέτρο των διοδίων στις εισόδους του κέντρου της Αθήνας, οι ίδιες συγκρίσεις: «Το 70% των Λονδρέζων χρησιμοποιεί τα μ.μ.μ., ενώ από τους Αθηναίους, μόλις το 20%». Δεν έχει προφανώς σημασία αυτό που διδάσκεται στις πρώτες τάξεις του δημοτικού, ότι σύγκριση μπορεί να γίνει μόνο μεταξύ όμοιων πραγμάτων και καταστάσεων. Γιατί τι κοινό μπορεί να έχουν τα μ.μ.μ. του Λονδίνου, της Δανίας ή του Βερολίνου, με αυτά της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης;

Για παράδειγμα, τη γερμανική Κολωνία, μια πόλη στο μέγεθος περίπου της Θεσσαλονίκης, εξυπηρετούν είκοσι (20) γραμμές μετρό και τραμ, κι άλλες τόσες λεωφορείων. Είναι τόσο εύκολο να πας οπουδήποτε στην πόλη με αυτά, που η λέξη ‘αυτοκίνητο’ δεν αφορά πραγματικά κανέναν. Έχει ξεπεραστεί από τις εξελίξεις του συγκεκριμένου χωροχρόνου. Ποιος έλληνας δηλαδή θα είχε αυτές τις επιλογές και θα επέμενε στη χρήση του ι.χ. του;

Αυτό άλλωστε αποδείχθηκε από τη χρήση του μετρό στην Αθήνα: Τα τρένα γεμίζουν συνεχώς, κι όχι μόνο στους τελικούς σταθμούς, αλλά και από στους ενδιάμεσους. Ο έλληνας, όπως και κάθε άλλος ευρωπαίος, κατάλαβε αμέσως το συμφέρον του κι έσπευσε να κυκλοφορήσει στην πόλη γρήγορα και χωρίς άγχος. Και προπαντός κόσμια, ήσυχα, καθαρά. Γιατί, ως γνωστόν, ό,τι δίνεις παίρνεις. Συνεπές και τακτοποιημένο μετρό, πολιτισμένοι κι ευχαριστημένοι επιβάτες.

Δυστυχώς όμως λίγοι είναι αυτοί, συγκριτικά, που έχουν την τύχη να μένουν κοντά σε σταθμούς μετρό. Για τους υπόλοιπους, που κατοικούν μακριά από τον τόπο εργασίας τους, οι επιλογές είναι οι ακόλουθες: είτε μετακομίζουν κοντά στη δουλειά τους (καθόλου κακή επιλογή, αν και όχι πάντα εφικτή), είτε παίρνουν το λεωφορείο.
Όπερ έστι, το λεωφορείο που περνά κάθε 10-15’, που γεμίζει ασφυκτικά μετά τις πέντε πρώτες στάσεις, που πηγαίνει με ρυθμούς χελώνας, τρώγοντας όλο το μποτιλιάρισμα της υπόλοιπης κίνησης. Με τον επιβάτη αναγκασμένο να γίνει ένα με οσμές, εκκρίσεις και σωματικά μέλη διαφόρων ειδών. Κι όλα αυτά σε ένα ατέλειωτο άγαρμπο κούνημα ‘γκάζι - φρένο’, χωρίς κανένα δέλεαρ ταχύτητας σε σχέση με την υπόλοιπη κυκλοφορία. Για να βγει στο τέλος, σε μια κατάσταση μεταξύ υστερίας, κλειστοφοβίας και αγοραφοβίας, σωματικά καταπονημένος και ψυχικά εξουθενωμένος. Κι όλα αυτά πριν αρχίσει να δουλεύει!

Γιατί δυστυχώς αυτό είναι ακόμα το λεωφορείο στην Ελλάδα εν έτει 2008, αυτά είναι στην πλειοψηφία τους τα περίφημα ελληνικά μ.μ.μ., που σνομπάρουν οι ‘απολίτιστοι Έλληνες’.

Γιατί, αν υπήρχαν στις πόλεις της Ελλάδας άνετα και λειτουργικά μέσα μαζικής μεταφοράς, αμφιβάλλει κανείς ότι όλοι θα παρατούσαν με χαρά τα ι.χ. τους, τετράκυκλα ή και δίκυκλα; Η δυνατότητα επιλογής της καλύτερης λύσης δεν είναι βορειοευρωπαϊκό προνόμιο, αλλά παγκόσμιο - φτάνει όμως να υπάρχει αυτή η λύση. Γιατί όσο δεν υπάρχει, τόσο τα ι.χ. θα μπλοκάρουν και θα μολύνουν τους δρόμους της πόλης και τόσο οι μοτοσικλετιστές θα στριφογυρνούν στις δαιδαλώδεις διαδρομές τους, χωρίς να ξέρουν αν θα γυρίσουν αρτιμελείς στα σπίτια τους.

Κι αυτά δεν τα γράφω προς χάριν των οδηγών, αλλά γιατί βαρέθηκα να χρεώνεται ο μέσος ταλαίπωρος Έλληνας, με εύκολες κρίσεις και κριτικές από πολιτικούς και δημοσιογράφους που έχουν να μπουν σε μ.μ.μ. από τα φοιτητικά τους χρόνια, σε κάλυψη της κρατικής αποτυχίας και ανεπάρκειας να δημιουργήσει σύγχρονα και λειτουργικά μ.μ.μ.

Δηλαδή συχνά δρομολόγια λεωφορείων (εδώ, και με το περιορισμένο κοινό τους είναι ήδη φίσκα), πραγματικούς λεωφορειόδρομους μεγάλης ταχύτητας, στάσεις μετρό σε όλες τις γειτονιές της Αθήνας. Όνειρα φθινοπωρινού μποτιλιαρίσματος; Μάλλον. Στη χώρα που ζούμε προηγείται το ξεπούλημα δημόσιων εκτάσεων, καθότι τα δημόσια ταμεία έχουν πλέον αδειάσει…

Ροζίτα Σπινάσα