Είχα δει πριν μερικούς μήνες μια συνέντευξη γνωστής ηθοποιού στην τηλεόραση. Η εν λόγω κυρία λοιπόν, κατέβαλε ομολογουμένως μεγάλη προσπάθεια, τόσο στιλιστικά όσο και φραστικά, να παρουσιάσει εαυτή ως εναλλακτική περσόνα της Τέχνης, αποκηρύσσοντας την ελληνική σόου μπιζ, ως ‘στημένη και χαμηλής ποιότητας, με κυκλώματα που δεν δίνουν ευκαιρίες σε αυτούς που πραγματικά αξίζουν’ και τα συναφή. Μόνο για την Ελλάδα που τρώει τα παιδιά της δεν μίλησε.

Όχι δηλαδή ότι πήρα και τοις μετρητοίς τα λεγόμενα της Εβελίνας Παπούλια –περί ης ο λόγος– αλλά, όπως και να το κάνεις, ψιλοεκνευρίστηκα όταν μετά από λίγο καιρό την είδα ως απαστράπτουσα σιδηρά κυρία στο πάνελ του ‘So you think you can dance’. Γιατί με το που βρήκε και πάλι μια θέση στην κατάπτυστη εμπορική τηλεόραση, έσπευσε να διαψεύσει όσα είχε προηγουμένως δηλώσει, με τον χειρότερο μάλιστα τρόπο: Παίζοντάς το στα καλά των καθουμένων ειδήμονας της χορευτικής τέχνης και πουλώντας εκ του ασφαλούς μαγκιά σε ανασφαλή και εμφανώς τρακαρισμένα παιδιά.

Ο λόγος που τα γράφω αυτά δεν είναι η συγκεκριμένη γυναίκα - άλλωστε ούτε η πρώτη είναι ούτε και η τελευταία. Είναι όμως η επιβεβαίωση, για μια ακόμη φορά, της περίφημης λαϊκής ρήσης ‘όσα δε φτάνει η αλεπού, τα κάνει κρεμαστάρια’. Δεν γνωρίζω αν λειτουργεί ως αυτόματος ψυχολογικός μηχανισμός άμυνας ή είναι απλά μια εκδήλωση μικροψυχίας και μικροπρέπειας, πάντως η δαιμονοποίηση του ‘άφταστου αντικειμένου του πόθου’ αποτελεί κλασσική αντίδραση, που συναντάται σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης ζωής: Από την αταβιστική προσπάθεια σπίλωσης της ‘ωραίας του χωριού’, μέχρι το σύνδρομο του Βασιλάκη Καΐλα, η ανεκπλήρωτη επιθυμία καταχωνιάζεται με επιμέλεια στα ψυχικά τάρταρα, και τη θέση της παίρνει μια μανιώδης αποστροφή, μεταμφιεσμένη μάλιστα με ιδεολογικό - ηθικό περίβλημα.

Τι συμβαίνει όμως όταν, ως δια μαγείας –ή καλύτερα, μετά από υπόγειες, ακόμα και ασυνείδητες προσπάθειες– ο στερημένος πολέμιος αποκτά πρόσβαση στο απαγορευμένο όνειρο, έστω και με το σταγονόμετρο; Η αλλαγή είναι τόσο ριζική, που ξαφνιάζεται ακόμη και η έρμη η ...αλεπού (ενδιαφέρουσα είναι και η έννοια του ‘πηδήματος’ προς τα λαχταριστά σταφύλια –της πρώην οργής–, ας το αφήσουμε όμως για τα ροζ τηλεοπτικά παράθυρα των τελευταίων ημερών): Ο αντιδραστικός εργάτης, μπροστά στο πρώτο ξεροκόμματο εξουσίας που θα του πετάξουν στα πόδια του, ξεχνά τα αντιεξουσιαστικά του μανιφέστα και κουνά χαρούμενα την ουρά του στα γενναιόδωρα αφεντικά, ο λαϊκός βαρύς τύπος μπαίνει με τρεμάμενα γόνατα, σαν ανοίξουν και γι’ αυτόν τα μεγάλα σαλόνια, μέχρι κι ο κάγκουρας χεβιμεταλάς μεταμορφώνεται εν μια νυκτί σε υπάκουο κολεγιόπαιδο, φτάνει να του κάνει τα γλυκά μάτια η κυριλέ γκόμενα που πάντα ‘αντιπαθούσε’.

Θα ήταν όμως πολύ εύκολο, αλλά και αφελές, να δούμε την παραπάνω συμπεριφορά ως αποτέλεσμα απλής κοινωνικής υποκρισίας και ασυνέπειας. Γιατί, σε αντίθεση με τις περιπτώσεις συνειδητής απόστασης λόγων και έργων, εδώ ο πρώτος που εξαπατάται είναι ο ίδιος ο απατεώνας, που, παραβλέποντας τις πραγματικές του επιθυμίες, ζει ανυποψίαστος στον απατηλό κόσμο της απάρνησης που ο ίδιος έπλασε. Κι αυτό είναι και το επικίνδυνο του πράγματος, ότι όλοι μας μπορούμε να παγιδευτούμε σε τέτοιου είδους ψευδαισθήσεις - χωρίς να βγάζω απ’ έξω τη δική μου ... αλεπουδίσια ουρά!

Θα τολμούσα μάλιστα να σκεφτώ ότι η εσωτερική αυτή ψυχική παρόρμηση, εφαρμοσμένη σε ομοιοπαθείς κοινωνικές ομάδες, ενδεχομένως να οδήγησε στη διαμόρφωση των μεγαλύτερων ιδεολογικών κινημάτων της ανθρωπότητας! Κινήματα ως εκ τούτου θνησιγενή, όπως άλλωστε αποδεικνύονται να είναι οι πλείστες των μαζικών εμμονών. Με τον ίδιο τρόπο που αλληγορικά και αποστομωτικά περιγράφτηκε στην περίφημη ‘Φάρμα των ζώων’, με τα γουρούνια να παίρνουν τη μορφή του αρχικού τους εχθρού, αυτής του ανθρώπου.

Γι’ αυτό και κάθε είδους φανατισμού και στρατεύσεως είναι απολύτως ύποπτο, όχι μόνο λόγω της άνωθεν μαζικής χειραγώγησης, αλλά και της επικίνδυνης αντίφασης που υποκρύπτει. Αυτή της στερημένης ανθρώπινης μονάδας, που ξεσπά την προσωπική της αίσθηση αποτυχίας σε ένα κρεσέντο κακίας και μίσους, είναι όμως συνάμα έτοιμη να κάνει στροφή εκατόν ογδόντα μοιρών, και να παραδοθεί πανευτυχής στον ανομολόγητο παράδεισο όλων όσων μέχρι πριν λίγο πολεμούσε. Όπως ακριβώς λέει και μια άλλη φράση, ότι ‘πίσω από ένα μεγάλο μίσος κρύβεται μια μεγάλη αγάπη’. Γι’ αυτό θα πρέπει να προσέχουμε περισσότερο, τι πραγματικά αγαπάμε και τι πραγματικά μισούμε. Τι απαρνούμαστε και τι επιδιώκουμε. Όχι για να μην εκτεθούμε στους άλλους, μα στους εαυτούς μας, πάνω απ’ όλα.

Ροζίτα Σπινάσα